تکامل استخوان و حداکثر توده استخوانی از منظر طب سنتی ایران
- بازدید: 55
عضو هیئت علمی دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به نگاه جامع طب ایرانی در حفظ سلامت استخوان‌ها گفت:طب ایرانی مدرن مبتنی بر خردورزی نیاکان و به‌روز شده با یافته‌ها و شواهد نوین است و می‌کوشد با نگرشی تلفیقی، دیدگاهی جامع درباره سلامت و تکامل استخوان در طول زندگی ارائه دهد. پایه این رویکرد بر پیشگیری استوار است و رعایت تعادل مزاج و اصول شش‌گانه نگهداشت تندرستی شامل تغذیه، تحرک بدنی و هیجانی، بهره‌مندی از محیط سالم، رعایت نظم خواب و بیداری، پاکسازی درون و برون و تعادل روانی ضروری است.
دکتر صادق شکری در گفتگو با وب دا استخوان را بافتی زنده و پویا دانست که دائماً در حال بازسازی است و افزود:دوره‌های رشد استخوان تا حدود ۳۰ سالگی ادامه دارد. استخوان‌ها در دوران نوزادی و کودکی نرم و در حال شکل‌گیری‌اند و در دوران نوجوانی و بلوغ بیشترین میزان ساخت توده استخوانی اتفاق می‌افتد، به‌طوری‌که بیش از نیمی از ذخایر کلسیم بدن در همین دوره شکل می‌گیرد و حداکثر توده استخوانی در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی حاصل می‌شود.
دکتر شکری ادامه داد:استخوان‌ها در دهه چهارم زندگی (۳۰ تا ۴۰ سالگی) بیشترین ثبات و استحکام را دارند اما با افزایش سن و کاهش کیفیت اخلاط، توان بازسازی استخوان کاهش می‌یابد. در سنین بالاتر، به‌ویژه پس از ۶۰ سالگی، به دلیل بروز رطوبت‌های غیرطبیعی، غلبه خشکی و سردی مزاج، و کاهش توان بدن در جذب مواد معدنی، خطر پوکی استخوان افزایش پیدا می‌کند.
وی خون سالم و گردش مناسب آن را برای سلامت استخوان‌ها حیاتی دانست و تصریح کرد:کیفیت خون و اخلاط باید مناسب و سرشار از مواد معدنی باشد و این امر به سلامت دستگاه گوارش وابسته است، زیرا جذب مؤثر مواد معدنی تنها در صورت عملکرد صحیح گوارش امکان‌پذیر است.
این متخصص طب ایرانی درباره توصیه‌های تغذیه‌ای تقویت استخوان‌ها گفت:مصرف میوه‌های خشک و مغزها از جمله انجیر خشک، مویز، بادام درختی (هفت عدد در عصر)، حلوای خرما، فندق و گردو بسیار مفید است. همچنین خوراکی‌های کلسیم‌دار مانند کنجد خام، کشک و لبنیات همراه با مصلح‌هایی نظیر زنجبیل و عسل، ارده با شیره انگور در وعده صبحانه و گاه پودر سنجد توصیه می‌شود.
وی افزود:باید از پرخوری، درهم‌خوری و خوردن غذاهای سنگین پیش از خواب پرهیز شود. همچنین مصرف دخانیات، کم‌تحرکی، زیاده‌روی در خوراکی‌های با طبع سرد مانند خیار، دوغ و ماست، غذاهای اسیدی، ترشیجات، غذاهای صنعتی و سرخ‌شده در حرارت بالا، باعث غلظت و لزوجت خون و اختلال در تغذیه استخوان‌ها می‌شود.
دکتر شکری با تأکید بر پرهیز از مصرف بیش‌ازحد نمک و غذاهای شور گفت:سدیم زیاد باعث افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می‌شود. همچنین باید از مصرف میوه‌های ترش و نارس، مواد غذایی آلوده به سموم و فلزات سنگین، نوشیدنی‌های گازدار و مصرف افراطی آب خودداری کرد.
وی در ادامه برای پیشگیری از پوکی استخوان پیشنهاد داد:مصرف حریره بادام، خورش فسنجان با مغز بادام و گردو، و حلیم با گوشت گوسفندی یا بوقلمون برای افراد سردمزاج مفید است. همچنین ورزش منظم، به‌ویژه پیاده‌روی روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، تمرینات کششی و قدرتی، و ورزش‌های پرشی برای تحریک استخوان‌سازی بسیار توصیه می‌شود.
دکتر شکری خواب کافی و منظم را عاملی کلیدی در رشد و ترمیم استخوان‌ها دانست و گفت:خواب متناسب با مزاج، به‌ویژه در کودکان، به جذب بهتر مواد معدنی و ترمیم استخوان‌ها کمک می‌کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد:استرس و تنش‌های روانی تأثیر مستقیمی بر جذب مواد غذایی و سلامت استخوان دارند. عوامل ژنتیکی حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد و عوامل رفتاری و قابل کنترل ۲۰ تا ۴۰ درصد در ایجاد حداکثر توده استخوانی نقش دارند. زنان به دلیل مزاج سردتر و دوران بارداری و شیردهی، در صورت بی‌توجهی به اصول تندرستی، در معرض آسیب بیشتری قرار دارند.
