نقش رجیستری ها، در تشخیص و پیگیری امور بیماران، بسیار کمک کننده است

دکتر مهران بیرقی طوسی، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان، فلوشیپ نوروفیزیولوژی بالینی و صرع اطفال و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ با سابقه‌ی نگارش بیش از 100 مقاله علمی در طی سالهای گذشته و کسب عنوان پژوهشگر برتر در حوزه رجیستری دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال جاری، یکی از چهره های پرتلاش و موفق در حوزه پژوهش است که طرح های پژوهشی متعددی را در حیطه های مختلف و اغلب، پیرامون بیماری صرع کودکان، ژنتیک در اعصاب کودکان ، ژنتیک در صرع کودکان انجام داده است  و همین طور فعالیت ها و اقداماتی را در حوزه تأخیر تکاملی به ویژه بر روی فلج مغزی CP کودکان نیز در دست اقدام دارد. از دیگر فعالیت های تحقیقاتی این پژوهشگر برتر دانشگاه، استفاده از هوش مصنوعی در راستای تعیین دقیق کانون تشنج در کودکان مبتلا به تشنج است که مطالعات تکمیلی آن در حال انجام می باشد. پایگاه خبری وبدا گفتگویی با این محقق و پژوهشگر برگزیده دانشگاه در حوزه رجیستری، داشته است که شرح آن را در ادامه می خوانید:

وب دا: ضمن سپاس از حضور شما در این گفتگو، بفرمایید که در سال جاری چه موفقیتی را در عرصه تحقیقات خود در دانشگاه کسب کردید و تا کنون چند مقاله علمی نگارش کرده اید ؟

من در سال جاری در حوزه رجیستری، عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه را کسب کردم و تا کنون موفق به چاپ بیش از 100 مقاله در نشریات متعدد شده ام.عمده مقالات من درحوزه اعصاب کودکان و به ویژه ژنتیک درکودکان بوده است.

وب دا: مختصری در مورد طرح های پژوهشی انجام شده و در دست اقدام خود توضیح بفرمایید؟

در پروژه های مشترک چندین بیماری جدید را در دنیا شناسایی کرده ایم که از طریق ژنتیک تأیید و تشخیص داده شده است.  تقریبا تمام بیمارانی که به بنده مراجعه می کنند را در قالب رجیستری های مختلفی ثبت می کنم. این رجیستری ها در تشخیص و پیگیری بیماران بسیار کمک کننده بوده و اکنون که در حال به ثمر نشستن نتایج است، علاوه بر اینکه بیماری های جدید از طریق آن کشف می شوند، مقالات زیادی نیز از آنها منتج می شود. اهمیت رجیستری ها روز به روز بیشتر برای من قابل درک می شود، چرا که بسیار زیاد می توانند به ما کمک کنند.

وب دا: از سختی ها و چالش های کار در حوزه رجیستری بفرمایید؟

انجام رجیستری یک فعالیت سخت و پر زحمت و زمان بر است، بنابراین کسی که این کار را انجام می دهد باید به آن علاقه زیادی داشته باشد در غیر این صورت در میانه کار دچار یأس و ناامیدی خواهد شد. ضمن اینکه فعالیت در حوزه رجیستری، هزینه های زیادی را برای یک پژوهشگر در بر خواهد داشت و با توجه به علاقه ام به این حوزه، هزینه های طرح ها را از منبع شخصی پرداخت کرده ام  و البته قسمتی از هزینه ها را دانشگاه در ابتدای شروع کار پرداخته کرده است.

کار من در حوزه رجیستری در سال 1395 آغاز شد و همچنان ادامه دارد. دو طرح مربوط به رجیستری ها تحت عنوان تأخیر تکاملی و بیماری های نوروژنراتیو بوده که مورد تأیید وزارت بهداشت قرار گرفته است. اما من در زمینه های مختلف بیمارانم را ثبت می کنم که کار پر هزینه و زمان بر و در عین حال کار بسیار ارزشمندی است و من معتقد هستم که بدون رجیستری نمی توان فعالیت ها را پیش برد.

وب دا: از تحقیقات در دست اقدام بفرمایید؟

طرح های پژوهشی که در دست اقدام دارم در حیطه های مختلف است، اما بیشتر پیرامون صرع کودکان، ژنتیک در اعصاب کودکان و ژنتیک در صرع کودکان بوده و همین طور فعالیت ها و اقداماتی در حوزه تأخیر تکاملی به ویژه بر روی فلج مغزی CP کودکان نیز در حال انجام است.از اقدامات دیگری که انجام داده ام، تشخیص ژنتیک بیماری های کودکان است که خوشبختانه شاهد پیشرفت های چشمگیری در این حوزه بوده ایم و با همکاری های بین دانشگاهی و بین رشته ای، تشخیص ها دقیق تر و بهتر انجام و دیدگاه ها به سمت درمان کشیده شده، که امیدوار هستم، بتوانیم با روش هایی که هزینه های کمتری دارند، بیماری های نادر و فوق نادر کودکان را به صورت پزشکی شخصی محور درمان کنیم و البته هنوز در ابتدای راه هستیم.

وب دا: برای این موضوع آیا ممکن است مثالی را مطرح کنید؟

 به عنوان مثال بیماری نادری که در سال 2018 برای اولین بار در دنیا کشف شد و من نیز یکی از اعضای تیم تحقیقاتی بودم، بر روی بیماران ما کشف شد. در این بیماری با هر استرسی که به کودک وارد می گردد، منجر به عدم تعادل و تشنج او می شود. در آن دوره یک ژن جدیدی نیز کشف کردیم و در حال حاضر تعدادی از بیماران ما با مصرف یک داروی مینوسیکلین به زندگی خود ادامه می دهند، اما بیماران در گذشته متأسفانه محکوم به مرگ بودند و در حال حاضر روی این مکانیزم ها و پروتئین های آنها در حال تحقیق هستیم. همچنین بر روی چندین بیماری دیگر کودکان از جمله؛ صرع  و بیماری های پیشرونده مغزی بر روی درمان های نوین آن در حال انجام تحقیقات هستیم.

از دیگر پژوهش هایی که انجام داده ام، چند فعالیت و اقدام در استفاده نوین از طب سنتی است به عنوان مثال؛ استفاده از گیاه فاوانیا که نتایج تحقیقاتی بسیار ارزشمندی در پی داشت. همچنین برای صرع مقاوم به درمان، جهت کنترل این بیماری روی گیاه سیاه دانه، با همکاری استاد آخوندیان، استاد اشرف زاده، آقای دکتر رخشنده و نیز با کمک سایر اساتید که در این رشته صاحب نظر هستند و پیشنهادات بسیار ارزشمندی در راستای این تحقیق دارند، کار کردیم.

از دیگر تحقیقاتی که در حال انجام آنها هستم، تحقیق بر تشنج های کودکان است. در حال حاضر با استفاده از هوش مصنوعی، تلاش می کنیم که محل دقیق کانون تشنج را مشخص کنیم و یکی از ابزار آن نوار مغز 24 ساعته به صورت ویدئویی می باشد، که خوشبختانه در حال حاضر در مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی قائم (عج) موجود است و چنانچه بتوانیم، بهترین محل دقیق ضایعه تشنج را تشخیص دهیم، می توانیم با انجام  اعمال جراحی های سر، به این گروه از بیماران کمک های قابل توجهی نماییم.

بخش دیگری از تحقیقات ما در حوزه همکاری با سایر دانشگاه ها و جراحان است و با توجه به اینکه، در شهر مشهد جراحان حاذق مغز و اعصاب به درمان بیماران می پردازند، با همکاری های بین دانشگاهی و بین کشوری، جراحان آلمانی نیز در این راستا به ما کمک می کنند که به طور رایگان بر روی بیماران بیمارستان مشهد عمل ها انجام شود.

همچنین در حال حاضر با یک گروه تحقیقات واحد مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی، با ساخت دستگاه هایی برای بهبود حرکات کودکان دچار فلج مغزی همکاری داریم.

وب دا، در مسیر پژوهش با چه چالش هایی مواجه هستید؟

با توجه به کمبود منابع، متأسفانه حوزه پژوهش در اولویت اول قرار ندارد، اما می توان گفت که در رشته اعصاب کودکان، بدون پژوهش امکان تشخیص و درمان بیماری های نادر اعصاب کودکان مقدور نخواهد بود و من معتقد هستم بدون پژوهش نمی توان درمان را به خوبی برای کودکان انجام داد.

به طور واضح با توجه به کمبود برخی امکانات، در تلاش هستیم که مرکز تحقیقات اعصاب کودکان را در دانشگاه علوم پزشکی مشهد راه اندازی کنیم، اما چالش های بسیار زیادی در این مسیر وجود دارد، به عنوان مثال از لحاظ فضای فیزیکی هیچ اتاقی برای بخش نوروساینس در بیمارستان قائم (عج) وجود ندارد، تا گروه های مختلفی که نیاز است، در کنار یکدیگر قرار بگیرند به فعالیت بپردازند و با توجه به شتاب قیمت هایی که وجود دارد، هزینه های پژوهشی بسیار محدود است. به عنوان مثال ما یک طرح تحت عنوان  تأثیر پروبیوتیک ها در تشنج های مقاوم به درمان در کودکان، را در دانشگاه فردوسی انجام می دهیم، اما چون بودجه ها با تأخیر به دست ما می رسد قیمت ها به دو سه برابر افزایش می یابند.

در گروه اطفال دانشگاه علوم پزشکی مشهد، متأسفانه عضو هیأت علمی پژوهشی نداریم و عمده فعالیت های تحقیقاتی توسط من و چند نفر از اساتید دیگر انجام می شود که بنابراین کار بسیارسختی است .

وب دا، در پایان چه سخن و پیامی برای دانشجویان و جامعه دانشگاهیان در حوزه پژوهش دارید؟

هرگاه با دانشجویان یا با برخی از اساتید صحبت می کنیم، نظرشان بر این است که در ایران امکاناتی وجود ندارد، که بخواهیم فعالیت های ویژه ای انجام دهیم. به اعتقاد آنها ما تنها می توانیم فعالیت سایر کشورها را تکرار کنیم، بنابراین  نوآوری و ابتکاری انجام نخواهد گرفت، در صورتی که ما در کشور خود، به کرّات بیماری های جدیدی را به دنیا معرفی کرده ایم و از آن جمله فعالیت های خیلی خوبی است که با گروه ژنتیک در حال انجام است و برای اولین بار در دنیا انجام می شود.

با توجه به اینکه در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در حال انجام درمان های جدید هستیم، امیدوارم تجیهزات مدرن و به روزتری در اختیار دانشگاه علوم پزشکی قراربگیرد، تا بتوانیم تحقیقات را به شکل ساده تر و با هزینه کمتری به انجام برسانیم، به عنوان مثال چنانچه بیمارستان قائم (عج) به دستگاه تصویر برداری ام آر ای سه تسلا، تجهیز شود و در دسترس متخصصین و اساتید قرار بگیرد، ضمن اینکه مشکلات ما درحوزه تشخیص و فعالیت های پژوهشی حل خواهد شد، نیاز نخواهد بود که تمام بیماران خود را  به مراکز درمانی استان تهران ارجاع دهیم.

امیدوارم با دیدگاهی که مسئولین دانشگاه دارند، به زودی شاهد توسعه تجهیزات و امکانات به روز و پیشرفته دانشگاه علوم پزشکی مشهد باشیم تا بتوانیم از آنها در حوزه های پژوهش، تشخیص و درمان بیماران از آنها استفاده کنیم.