تشریح علل، انواع و راهکارهای درمان لکنت زبان از نگاه متخصص گفتاردرمانی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

دکتر محمدحسین روحانی، متخصص گفتاردرمانی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگویی تخصصی با وب دا ، مهم‌ترین نکات مرتبط با لکنت زبان، دلایل بروز آن، روش‌های تشخیص و ضرورت مداخلات زودهنگام درمانی را تشریح کرد.

به گفته دکتر روحانی، لکنت دارای نشانه‌های مشخصی شامل تکرار صدا یا واژه، کشیده‌گویی و قفل یا گیر در هنگام ادای کلمات است. او تأکید می‌کند که برخی ناروانی‌ها طبیعی‌اند، اما زمانی که تواتر آن‌ها زیاد شود یا در گفتار اختلال ایجاد کنند، در دسته لکنت قرار می‌گیرند.

دکتر روحانی لکنت را به دو نوع اصلی تقسیم می‌کند: لکنت رشدی که معمولاً بین ۳/۵ تا ۶/۵ سالگی بروز می‌کند و در صورت عدم درمان ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد و لکنت اکتسابی که در اثر آسیب مغزی، سکته، ضربه به سر، تروماهای عاطفی یا مصرف برخی داروها ایجاد می‌شود و اگر به‌صورت ناگهانی رخ دهد، احتمال وجود اختلالات عصبی باید بررسی شود.

این متخصص گفتاردرمانی، سابقه خانوادگی، ضعف سیستم گفتار و زبان، جنسیت (پسر بودن) و شروع لکنت خارج از محدوده سنی طبیعی را از عوامل افزایش‌دهنده خطر مزمن شدن لکنت دانست. او افزود:باور غلطی وجود دارد که لکنت خودبه‌خود خوب می‌شود، درحالی‌که این موضوع برای همه صدق نمی‌کند و باید توسط درمانگر ارزیابی شود.

دکتر روحانی تأکید کرد:هرچه سن پایین‌تر باشد، درمان اثربخش‌تر است. خانواده‌ها باید بلافاصله پس از مشاهده علائم مراجعه کنند.در صورت نبود عوامل خطر، ممکن است بین ۳ تا ۶ ماه فرصت مشاهده تغییرات داده شود، اما در صورت وجود ریسک‌فاکتورها، شروع فوری درمان ضروری است.

به گفته دکتر روحانی، ادامه‌دار شدن لکنت تا بزرگسالی می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای همچون کاهش اعتماد به‌نفس،گوشه‌گیری و انزوا و اختلال در تحصیل، شغل و ارتباطات اجتماعی به همراه داشته باشد.

وی تأکید کرد که توانایی‌های واقعی افراد دارای لکنت ازجمله استعدادهای هنری و ورزشی به دلیل مشکلات ارتباطی ممکن است دیده نشود.

دکتر روحانی باور عمومی درباره درمان‌ناپذیر بودن لکنت در بزرگسالی را رد کرد و گفت:برای بزرگسالان نیز درمان‌های اختصاصی وجود دارد و حتی مراجع ۶۰ ساله هم می‌توانند از درمان نتیجه بگیرند.طول درمان وابسته به میزان مقاومت لکنت، کیفیت تمرین، انگیزه و استمرار جلسات است.

وی با اشاره به اشتباه رایج خانواده‌ها در تشخیص، توضیح داد:تندگویی (کلاترینگ) با سرعت زیاد گفتار و نامفهوم شدن کلمات همراه است و در برخی افراد با لکنت همزمان دیده می‌شود.اختلال صدای گفتار نیز ممکن است با لکنت اشتباه گرفته شود و نیازمند ارزیابی تخصصی است.کاهش یا افزایش شدت لکنت در روزهای مختلف و در کلمات پیچیده‌تر، طبیعی و جزء ماهیت لکنت است.

به گفته دکتر روحانی:کیفیت تمرین‌های خانگی، نظم جلسات و مشارکت خانواده، سه رکن اصلی موفقیت درمان هستند.پس از پایان درمان، وارد مرحله تثبیت می‌شویم که حدود یک سال طول می‌کشد و نقش مهمی در جلوگیری از بازگشت لکنت دارد. 

دکتر روحانی تأکید کرد که:کودک باید حدود یک‌سالگی کلمات معنی‌دار بگوید.اگر کودک دو ساله گفتار نداشته باشد، حتماً باید ارزیابی تخصصی انجام شود.تشخیص درک زبانی باید توسط گفتاردرمانگر صورت گیرد، زیرا واکنش کودک به محیط همیشه نشانه درک واقعی نیست.

او اعلام کرد که بیمارستان‌های سطح شهر مشهد و مرکز جامع توانبخشی دانشکده پیراپزشکی خدمات گفتاردرمانی دولتی ارائه می‌کنند و مراجعان می‌توانند در تمام روزهای هفته به درمانگران یا اعضای هیأت علمی مراجعه کنند.