پیشگیری و درمان دیابت از دیدگاه طب ایرانی
- بازدید: 4
با افزایش شیوع دیابت در ایران و جهان، توجه به راهکارهای پیشگیری و درمان این بیماری بیش از گذشته اهمیت یافته است. مسئول برنامه طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به این موضوع تأکید کرد: رعایت اصول حفظ‌الصحه در طب ایرانی نقش مهمی در پیشگیری از دیابت دارد.
دکتر زهرا نیک‌اختر در گفتگو با وب دا اظهار کرد: ورزش و تحرک بدنی مناسب حداقل ۳ تا ۵ ساعت در هفته، خواب شبانه کافی پیش از نیمه‌شب، مصرف غذای منظم در وعده‌های مشخص، استفاده از غلات کامل، ترکیب برنج با حبوبات و سبزیجات، مصرف قندهای طبیعی مانند انجیر، توت و خرما و کاهش مصرف شکر و شیرینی‌ها از توصیه‌های مهم در طب ایرانی برای پیشگیری از دیابت است.
وی با اشاره به اهمیت رفتارهای تغذیه‌ای در کنترل بیماری افزود: علاوه بر نوع غذا، نحوه غذا خوردن نیز بسیار حائز اهمیت است. پرهیز از برهم‌خوری و درهم‌خوری، خوب جویدن غذا، رعایت فاصله مناسب بین وعده‌ها، انتخاب غذاهای مناسب هر فصل، کمک به بهبود هضم با تدابیر ساده و رعایت فاصله بین غذا و خواب یا فعالیت، همگی در کنترل وزن و قند خون بیماران نقش اساسی دارند.
مسئول برنامه طب ایرانی توضیح داد: مصرف سبزیجات، صیفی‌جات و حبوباتی مانند خرفه، اسفناج، گشنیز، شنبلیله، تره، کرفس، شوید، نعناع، سیر، پیاز، هویج، کاهو، کلم، کدو، بامیه، ماش و نخود برای افراد دیابتی مفید است. همچنین استفاده از گوشت‌های کم‌چرب همچون جوجه‌مرغ، کبک، بلدرچین، ماهی‌های کوچک به‌ویژه کیلکا و گوشت بره بدون چربی و تنقلات کنترل‌شده‌ای مانند بادام، پسته، نخودچی، کشمش، مویز و توت خشک توصیه می‌شود.
وی ادامه داد: بهتر است مقدار برنج مصرفی تا حد امکان و متناسب با شرایط بیمار کاهش یابد. البته افزودن سبزیجات یا ترکیباتی مانند گشنیز، شوید، زرشک، زیره و زعفران می‌تواند عوارض ناشی از مصرف برنج را کاهش دهد. آبغوره، آب نارنج، آب لیموی تازه، تمرهندی و سماق نیز از چاشنی‌های مفید به‌ویژه در فصل‌های گرم سال هستند.
به گفته وی، مصرف متناسب شیر همراه با مصلحات آن مانند گلاب یا مقدار کمی دارچین و زنجبیل و همچنین مصرف پنیر کم‌نمک یا ماست شیرین با مصلحاتی مانند آویشن، نعناع و شوید نیز توصیه می‌شود.
دکتر نیک‌اختر تصریح کرد: جایگزینی قند و شکر با مقادیر زیاد خرما یا کشمش یک اشتباه رایج در میان بیماران است. اگرچه این مواد مغذی‌اند، اما مصرف بی‌رویه آنها می‌تواند برای دیابتی‌ها مشکل‌ساز باشد و باید کنترل شود.
وی ادامه داد: پرهیز از غذاها و تنقلات خیلی شور، تند، ترش و چرب، مصرف آب یخ، گوشت گاو و گوساله، ته‌دیگ چرب یا سوخته، سیب‌زمینی به‌ویژه سرخ‌شده، غذاهای مانده و فریز شده، غذاهای خمیری مانند ماکارونی و الویه، پنیرهای پرچرب، انواع شیرینی، سس‌ها، کنسروها و فست‌فودها شامل پیتزا، سوسیس و کالباس، نوشابه، چیپس و پفک از دیگر پرهیزهای مهم بر اساس آموزه‌های طب ایرانی است.
وی تأکید کرد: نوشیدن آب همراه با غذا یا بلافاصله پس از آن ممنوع است، زیرا موجب اختلال در هضم می‌شود. همچنین افراد مبتلا به دیابت باید از قرار گرفتن در هوای بسیار سرد یا بسیار گرم پرهیز کنند و حضور در هوای آزاد و کم‌آلاینده را در برنامه روزانه خود قرار دهند.
دکتر نیک‌اختر با بیان اهمیت خواب شبانه مناسب افزود: خواب کافی شبانه به مدت ۶ تا ۸ ساعت که از ساعت ۹ تا ۱۱ شب آغاز شود و به سحرخیزی منجر گردد، برای کنترل قند خون ضروری است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد خواب کمتر از ۶ ساعت یا بیشتر از ۹ ساعت و کاهش کیفیت خواب، با افزایش مقاومت به انسولین و افزایش احتمال بروز دیابت مرتبط است.
وی ادامه داد: ورزش معتدل و متناسب با شرایط فردی برای مبتلایان به دیابت ضروری است. از دیدگاه طب ایرانی، ورزش باید به‌گونه‌ای باشد که فرد نفس عمیق و تند پیدا کند و احساس گرمای ملایم و دل‌پذیر داشته باشد. ورزش‌های خسته‌کننده به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. پیاده‌روی روزانه که آهسته شروع و به‌تدریج بر سرعت آن افزوده شود، از بهترین گزینه‌ها برای بیماران دیابتی است.
وی در پایان افزود: سلامت روان نقش بسیار مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد؛ بنابراین باید با بهره‌گیری از روش‌هایی مانند روان‌درمانی، مشاوره، گروه‌درمانی، موسیقی‌درمانی و همچنین تدابیر غذایی و دارویی مناسب برای بهبود وضعیت روانی بیماران اقدام کرد.
